Araştırmaların güvenilirliği, araştırmayı yapan kurum ya da bireyden araştırma sonuçlarını yayınlayan basın organlarına ve hatta okuyuculara kadar herkesi ilgilendiren önemli bir konudur.
Kamuoyu araştırmalarında, araştırmayı yapan kurumlar sonuçların doğruluğuna inanılmasını isterken, bireyler de araştırmaların kendi görüşlerine paralel olmasını isterler.
Araştırma sonuçlarının güvenilir olması hata payının sıfıra yakın olması anlamına gelir. Araştırmada güvenilirlik hesabı yapılırken verilerle somut sonuçlar arasında karşılaştırma yapılır. Somut sonuçlara en yakın araştırma güvenilir olarak kabul edilir.
Araştırmanın geçerliliği ise kullanılan enstrümanın istenilen şeyi ne oranda ölçebildiği ile ilgilidir. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin gerçeği yansıtması araştırmanın geçerli olması anlamına gelecektir.
Araştırmanın geçerliliğini ölçümleyebilmek için amprik yöntem ve kavramsal doğrulama yöntemi olmak üzere iki yöntem geliştirilmiştir. Amprik yöntem, araştırma sonuçlarının gerçeğe yakınlığıyla ilgiliyken kavramsal doğrulama araştırma değişkenlerinin kendi içlerinde tutarlılığıyla ilgilidir.
Kamuoyu araştırmalarında güvenilirlik ve geçerlilik sorunları; Örneklem hatalarından kaynaklanan sorunlar, kullanılan göstergelerin geçerliliğinden kaynaklanan sorunlar, araştırma tekniğinden kaynaklanan sorunlar ve güvenilirliğin ölçülmesi sorunları olmak üzere dört ana başlıkta toplanır:
Örneklem hatalarından kaynaklanan sorunlar
Örneklem seçimi kamuoyu araştırmalarının en önemli yönlerinden birini oluşturmaktadır. Örneklem seçiminden kaynaklanan hataların ortaya çıkması genel olarak:
- Örneklemin evreni temsil niteliğine sahip olamaması,
- Örneklemin gerekli olan sayının altında olması,
- Örneklemin yeterli olan sayının üzerinde olmasına dayanır.
Doğru ve tarafsız bir yöntem kullanılmak suretiyle örneklem kümesi oluşturulurken, örneğin bütünü temsil niteliği taşıması ve yeterli olması bir zorunluluktur. Aksi halde araştırmanın güvenilirliği ve geçerliliği konularında soru işaretleri oluşacaktır.
Kullanılan göstergelerin geçerliliğinden kaynaklanan sorunlar
Geçerlilik, araştırmada kullanılan sorularla ölçülen göstergelerin ölçülmek istenen fenomeni ölçmede kullanışlı olup olmamasıyla ilgilidir. Bir araştırmada ele alınması amaçlanan kavramları tahmin etmeye yarayacak en geçerli göstergeler oluşturularak, gerçek fenomenin mümkün olduğu kadar az hata payı ile tahmin edilmesine çalışılmalıdır.
Araştırma tekniğinden kaynaklanan sorunlar
Bir araştırmada öncelikli olarak yapılması gereken şey araştırmanın amacını belirlemek olmalıdır. Söz konusu araştırmanın niçin yapılacağı, bir başka ifadeyle araştırma sonucunda hangi verilere ulaşılmak istendiği ortaya konulmalıdır. Araştırma amacına yönelik en uygun anket formu hazırlanmalı ve örneklem yöntemi belirlenmelidir. Örneklemin belirlenmesi ve anketin uygulanması sonrasında, verilerin bilgi işlem ortamına aktarılarak, araştırma raporu sistematik biçimde yazılmalıdır.
Araştırmanın hedef kitlesinin sosyo-demografik ve sosyo-kültürel özellikleri dikkate alınarak en uygun soru formlarının hazırlanması, sorularla ilgili yanlış anlamaları ortadan kaldıracağı gibi araştırma sonuçlarının da daha sağlıklı olmasına yardımcı olacaktır.
Güvenilirliğin ölçülmesi sorunları
Güvenilirlik, kullanılan enstrümanın değişik zaman ve şartlarda aynı ya da benzer sonuçların alınmasını gerektirir. Güvenilirliğin ölçülebilmesini sağlamak için tekrarlama ve alternatif form metodları geliştirilmiştir.
Bunlardan bir tanesi; aynı ölçüm değişik yer ve zamanlarda, aynı kimseler üzerinde yeniden uygulanarak yapılır. “Tekrarlama yöntemi” adı verilen bu yöntem, güvenilirliği ölçmede yeterli değildir. Zira iki test arasında geçen süre içerisinde deneklerde bir değişiklik olup olmadığının gözlemlenmesi zordur. Zaman ve yerin değişmesi sonuçları da etkileyebileceğinden her zaman sağlıklı sonuçlar alınamayabilir.
Alternatif form metodunda ise konuyla ilgili ikinci bir anket formu hazırlanarak deneklere uygulanır ve iki anket formunun sonuçları karşılaştırılır. Ayrıca, aynı anketi farklı deneklere uygulamak suretiyle de güvenilirlik testi yapmak mümkündür.
Bu metodların yanısıra anketteki kontrol sorularıyla diğer sorular birbirileriyle karşılaştırılarak güvenilirlik tespit edilmeye çalışılır. Eğer sorular bilimsel ölçülere ve araştırma amacına uygun olarak hazırlanmışsa, cevaplar arasında bir benzerlik ve tutarlılığın olması gerekmektedir. Aksi halde güvenilirlikten söz etmek mümkün olmayacaktır.
Soruların hazırlanmasından, örneklem seçimine; anketin uygulanmasından, verilerin kodlanıp bilgisayar ortamına aktarılması ve işlenerek rapor yazılmasına kadarki tüm süreç ve aşamaların bilimsel ilke ve prensipler ışığında, bilim adamı sakinliğinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Bir araştırmanın bilimsel bir nitelik taşıyabilmesi için ise hem güvenilir, hem de geçerli olması şarttır. Hata payının az olması güvenilirlik ve geçerliliğin bir koşuludur.
Xsights, hem klasik hem de yenilikçi araştırma yöntemleriyle müşterileri için veriyi en güvenilir şekilde toplar.