Cumhuriyeti En Çok Kim Kutlamalı?
Ülkemizde devam eden Cumhuriyet 100. Yıl kutlamaları kapsamında, yeterince kutluyor muyuz? Cumhuriyet coşkusu haklımızın bir kısmına fazla gelirken, bir kısmı yeterince çoşkulu kutlanıyor olmamasından mustarip… İstatistiklere baktığımızda, Cumhuriyeti en çok kadınların kutlaması gerektiği ortaya çıkıyor, neden mi? Okumaya devam edin…
Bir toplumda, kadınların liderlik konumlarını anlamak adına, meclisteki kadın yüzdesine bakmak oldukça iyi bir fikirdir. Cumhuriyetimiz ilk kurulduğunda milletvekili kadın oranı % 3,4 iken bugün bu oran % 13.8’ dir. Yani siyasi temsiliyet halen yetersiz düzeyde olsa bile Cumhuriyet kurulduğundan bu yana meclisteki kadın oranı dört katı artmıştır.
Kadınların eğitimi, toplumun genel refahı ve gelişmesi için çok değerli bir konudur. Cumhuriyetimiz kurulduğundan bu yana 25 ve daha yukarı yaştaki kadın nüfusunda en az ilkokul mezunu olan kadınların oranı her yıl bir önceki yıla oranla istikrarlı bir şekilde artmıştır. 2008 yılında %72,6 olan bu oran 2021 yılında %14,7 puan artarak %87,3’e çıkmıştır. Her yıl bir önceki yıla kıyasla yaklaşık %1’lik bir artış gözlemlendiğinden 2023 yılında bu oranın %89 düzeylerinde olması beklenmektedir. 1935 yılında % 26 olan kadın okuryazarlık oranı bugün % 95,4’ tür. Yani kadınların eğitime erişimleri 3,6 katı artmıştır.
Evlilik yaşı noktasında, 1952 yılına dair veri, Cumhuriyetin erken dönemlerinde kadınlar arasında evlilik yaşının 16,26 olduğunu göstermektedir. Bugün evlilik yaşı kadınlarda 25,6’ dir. Yani ilk evlilik yaşı neredeyse 10 yıl artmış, genç kızlarımınız evlenmeden önce kendi benliklerini bulmalarına imkân tanıyacak seviyeleri yükselmiştir.
Kadınların iş hayatına katılımları noktasında 1927 Sanayi Sayımı sonuçlarına göre, 14 yaşından büyüklerde kadın istihdam oranı %23,73 olarak bulunmuştur. 2023 yılına geldiğimizde ise bu oran %30,5 ile sınırlı kalmış olmakla birlikte yaklaşık 7 puanlık bir artışa tekabül etmektedir ki bu 1927’ den bu yana kadın istihdamının 1,3 katı artığına işaret eder. Yine 1927 Sanayi Sayımı sonuçlarına göre % 0,27 olan işveren oranı bugün işveren kadın oranı % 6.2’ ye yükselmiştir. Yani kadınların iş veren olma oranları 22.9 katı artmıştır.
Başka bir deyişle, Cumhuriyet kurulduğundan bu yana, kadınlarımız daha çok eğitim görmüş, daha geç evlenmiş, siyasete daha çok katılım göstermiş, ve ekonomide sözlerini daha çok geçirir olmuşlardır… Cumhuriyeti en içten kutlayanlar, Cumhuriyete en çok bekçilik edenler kadınlarımız olmalıdır…
Cumhuriyetimizin 100. Yılında hem ülkemiz hem de kadınlarımız için muhteşem yarınlar dilerim…
KAYNAKÇA
ILO. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Programı. 27 Nisan 2021 tarihinde erişildi. https://www.ilo.org/ankara/projects/gender-equality/lang–tr/index.htm
Karabıyık, İlyas. 2012. Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi Yıl 2012, Cilt XXXII, Sayı I, ss. 231-260.
Koç ve Saraç, a.g.e., s. 100 verilerinden düzenlenerek hazırlanmıştır.
TÜİK, 2023. İstatistiklerle Kadın, 2022. 4 Ekim 2023 tarihinde erişildi. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2022-49668
TÜİK, 2023. İşgücü İstatistikleri, 2022. 4 Ekim 2023 tarihinde erişildi. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Kasim-2022-49384
YÖK, 2023. Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi/Öğrenci İstatistikleri 4 Ekim 2023 tarihinde erişildi. https://istatistik.yok.gov.tr/